Prof. Dr. Ayhan DİNÇKAN
Pankreas
Nakli
Endikasyonları
Pankreas naklinin temel hedefi yaşam kalitesini artırmaktır!
Pankreas Nakli Endikasyonları
Tip 1 diyabetli hastalarda öglisemiyi sağlamak, diyabetin geç dönem komplikasyonlarını önlemek ve hayat kalitesini arttırmak için otoregulasyon sağlayan insülin pompaları, pankreas islet hücre nakli veya solid-organ pankreas nakli yapılmaktadır. Pankreas ve islet hücre nakli, tip 1 diyabet hastalarında kür sağlayan tek tedavi yöntemleridir. C-peptid düzeyleri düşük, insüline bağımlı, tip 1 diyabetli hastalarda, özellikle de ciddi nefropati veya son dönem böbrek yetmezliği varsa ve 55 yaşından küçük ise böbrek-pankreas nakli için endikasyon vardır. Pankreas adacık hücrelerinden insülin sekresyonu tükenmedikçe, tip 2 diyabetikli hastalara genellikle nakil düşünülmez çünkü bu tür hastalarda insülin direnci vardır.
Pankreas naklinin temel hedefleri;
- Normoglisemiyi sağlamak, - Yaşam kalitesini artırmak, - Metabolik anormallikleri ortadan kaldırmak, - Transplante böbreği hiperglisemiden korumak, - Diyabetin sekonder komplikasyonlarının ilerlemesini engellemektir.
Pankreas nakli yöntemleri:
Pankreas nakli 3 şekilde yapılır. 1. Üremik olmayan bir hastada tek başına pankreas transplantasyonu (PTA) 2. Böbrek transplantasyonu sonrası pankreas transplantasyonu (KAP) 3. Eş zamanlı böbrek pankreas transplantasyonu (SPK)Tek başına pankreas nakli endikasyonları; tip 1 diabetes mellitus, iki veya daha fazla diyabetik komplikasyon varlığı (periferik/otonomik nöropati, retinopati, vaskülopati gibi) olan ancak erken diyabetik nefropatinin minimal olduğu veya böbrek yetmezliğinin olmadığı ve hayatı tehtid eden hipoglisemi veya hiperlabil diyabeti olan hastalara yapılabilir. Üremik olmayan bu hastalarda genellikle diyabete bağlı sekonder komplikasyonların (özellikle vaskülopati) daha az olması, cerrahiye girecek bu hastalar için avantaj olabilir. Ancak en önemli dezavantajı ise yapılan bu cerrahi işlem nedeni ile immunsupresyon kullanması ve bunun yan etkilerine maruz kalması sayılabilir. Tek başına pankreas nakli (PTA) endikasyonları şunlardır:
- İki veya daha fazla diyabet komplikasyonu varlığı - Proliferatif retinopati - Erken dönem nefropati (kreatinin klirensi>70 ml/dk veya proteinüri < 3 gr/gün) - Periferik veya otonomik nöropati varlığı - Artmış aterosklerozise bağlı vaskülopati- Hiperlabil diyabet bulguları: 1. Ciddi ketoasidozis atakları 2. Ciddi ve sık hipoglisemi atakları 3. Farkına varılmayan hipoglisemi atakları 4. Ciddi ve sık enfeksiyonlar 5. Hayat kalitesinin kötülüğü
Tip 1 Diabetes mellituslu hastalarda normoglisemiyi sağlamada en uygun yöntem olan pankreas organ nakli, böbrek nakli gereken hastalara simültane (SPK) veya böbrek nakli sonrası (PAK) uygulanmaktadır. PAK için uygun hastalar, PTA kriterlerini kapsayan ve stabil seyreden önceden yapılmış böbrek nakli hastalarıdır. Son dönem böbrek yetmezlikli tip 1 diyabet hastalarının % 80’nine SPK nakli yapılmaktadır. Bu tür hastalar zaten immunsupresif kullandıkları için ekstra bir yan etkiye maruz kalmazlar. Ancak böbrek yetmezliği olan hastalarda diyabetin ileri dönem komplikasyonları daha fazladır ve ameliyat için dezavantaj sayılabilir. Bu tip nakillerde de en iyi olanı eş zamanlı yapılan böbrek-pankreas naklidir. Avantajları; öncelikle iki tür organ nakli ameliyatının tek seansta yapılması, aynı vericiden alınan böbrek ve pankreasın birlikte nakil edilmesi ile rejeksiyon takibin daha kolay olması (daha önce başka bir vericiden böbrek almış kişiye diğer bir donörden pankreas nakline göre) ve immunsupresyonun değiştirilme gerekliliğinin olmaması sayılabilir. SPK endikasyonları şunlardır:
- Diyabetik nefropati (kreatinin klirensinin 20 ml/dk küçük olması) - Diyaliz hastası olması veya kısa zamanda diyaliz düşünülenler - Önceki böbrek greftinin kaybı