Prof. Dr. Ayhan DİNÇKAN
Canlı Vericili
Karaciğer
Nakli
Kan grubu uyumu esas unsurdur!
Canlı Vericili Organ Nakli
Her organ nakli merkezi kadavradan karaciğer nakli yapılacak alıcı adaylarının belirlenmesinde hastalarının verilerini merkezi sisteme girer. Organ temin edildiğinde adaletli bir seçim için bu verilerle elde edilen puanlamaya göre Sağlık Bakanlığı tarafından organın dağıtımı yapılır ve merkezlere bildirilir. Ancak şu unutulmamalıdır ki, karaciğer dağıtımında öncelik acil organ bekleyen hastalara olmaktadır. Ülkemizde ulusal bekleme listesinde şuan itibarı ile 2200 civarında kronik karaciğer hastası nakil için umutla organ bağışı beklemektedir.
Canlı vericili karaciğer nakli, sağlıklı bir vericiden alınan karaciğerin bir parçasının alıcıya naklini içeren ileri düzey karmaşık bir cerrahi girişimdir. Tamamen sağlıklı bireylerden seçilen canlı vericilerin karaciğerlerinin %65-70´i nakil edilmek için alınabilmekte ancak canlı vericiler içinde geride yeterli miktarda karaciğerin kalması gerekmektedir. Ameliyattan sonra vericilerde kanama, damarsal ve safra yolu sorunları ile enfeksiyonlar önemli sorunları oluşturmaktadır.
Canlı Vericilere Niçin İhtiyaç Vardır?
Ulusal bekleme listesinde son dönem karaciğer yetmezliği tanısı konularak karaciğer nakli olmayı bekleyen hasta sayısı her gün giderek artmaktadır. Ne yazık ki tüm hastalara yetecek kadar organ bulunamamaktadır. Bekleme listesindeki hastaların yaklaşık %50´si organ nakli beklerken hayatını kaybetmekte ve listeye her gün yeni hastalar eklenmektedir.
Bu anda da canlı vericili nakillerin gündeme gelerek organ kaynağı olarak ileri sürülmesi ve dolayısı ile organ sıkıntısını ve ölüm oranlarını azaltması planlanmaktadır. Canlı vericili nakiller hastaların bekleme süresini kısaltmak, en uygun zamanda ve en uygun organ parçasının nakil yapılmasını sağlamak gibi avantajları vardır.
Canlı Verici Adayında Aranan Özellikler
Öncelikle vericide gönüllülük, sonrasında da kan grubu uyumu esas unsurdur. Kan grubu uyumunda Rh faktörünün önemi olmayıp, O kan grubu genel verici, AB kan grubu genel alıcı olarak değerlendirilir. Canlı vericiler 18-50 yaşları arasında (18 yaşını doldurmuş) ve akli dengesi yerinde, herhangi bir sağlık sorunu olmayan kişiler olmalıdır. Ayrıca vücut kitle indeksinin 30´un altında olması önerilmektedir. Bunun dışında; hepatit B veya C ´ye sahip olan, alkol ve uyuşturucu gibi madde bağımlısı, HIV enfeksiyonu, kanser hastalığı olan ve tedavi edilmemiş veya edilemeyen psikolojik hastalığı olanlar verici olarak uygun bulunmazlar.