Prof. Dr. Ayhan DİNÇKAN
Böbrek
Yetmezliği ve
Nakil
Böbrek yetmezliğinin tedavisini nefroloji uzmanı yönetir!
Böbrek Yetmezliğine Neden Olan Hastalıklar:
1-Diyabet-Şeker hastalığı 2-Yüksek tansiyon hastalığı 3-Böbrek iltihapları (Nefrit) 4-Böbrek taşı 5-FMF (Ailevi Akdeniz Ateşi) 6-Doğuştan protein kaçağı 7-Hipoplazik (gelişmemiş) böbrek 8-Alport Sendromu 9-Polikistik böbrek hastalığı 10-Veziko-üreteral reflü (VUR- mesaneden böbreklere idrar kaçağı) 11-Antibiyotik ve diğer ilaçlara bağlı böbrek hasarları 12-FSGS (fokal segmental glomerüloskleroz) 13-İnfeksiyon 14-Nedeni Belli Olmayan sebepler
Kronik Böbrek Yetmezliği Belirtileri:
Çok idrar çıkarma, çok su içme, gece idrara çıkma, halsizlik, yorgunluk, baş ağrısı, iştahsızlık, özellikle sabahları ortaya çıkan mide bulantısı, kusma, nefes darlığı, ağızda kötü tat, uykusuzluk, inatçı hıçkırıklar, solukluk, göz fırlaklığı (egzoftalmi), görme bozuklukları, bilinç bozuklukları şeklinde sıralanabilir. Yukarda bahsi geçen şikayetler farklı hastalıklarda da ortaya çıkabildiğinden böbrek hastalığı belirtileri konusunda ezberlenecek bir liste oluşturma çabası yanıltıcı olabilir. Düzenli sağlık kontrolü ve basit tarama testleri bu anlamda endişeleri giderici ve erken tanıya yardımcı olacaktır.
Kronik böbrek yetmezliği saptanan hastaların tamamı aynı durumda olmayabilir. Böbrek yetmezliğinin tanı ve tedavi süreçlerini nefroloji uzmanı yönetir. Bazı hastalar acil olarak hastaneye kaldırıldıklarında öğrenir böbrek yetmezliği hastası olduklarını ve tedavileri de acil olarak hayata geçirilir. Bu hasta grubu düzenli sağlık kontrolü yaptırmayan ve alttan alta ilerleyen hastalığı tespit edilemeyerek üre komasıyla acil servislere başvuran hastalardan oluşur. Düzenli kontrollerle takip edilen hastalarda ise böbrek yetmezliği daha erken evrelerde tespit edilebilir. Bu durumda amaç hastanın kendi böbreklerini en uzun süreyle çalıştırmaktır. Geri dönüşümsüz olarak böbrek fonksiyon kaybı yaşayan hastalar için en ideal tedavi böbrek naklidir. Bu nedenle hasta vakit geçirilmeden en yakın organ nakli merkezine yönlendirilmelidir. Burada hastayı değerlendiren transplant nefroloğu ilk olarak hastanın böbreklerinin geri dönüşümsüz olarak fonksiyon kaybı yaşadığından emin olur. Sonra ise hastanın genel durumu değerlendirilerek böbrek nakline engel bir durum olup olmadığı araştırılır. Hastanın organ nakline uygun olması halinde canlı vericili veya beyin ölümü sonrası bağış ile olmak üzere iki alternatif tedavi vardır. Canlı vericili böbrek nakli şansı olmayan hasta uygun bir diyaliz yöntemine başlatılır ve bir böbrek nakli merkezinde kadavradan nakil olabilmek için ulusal böbrek bekleme listesine kaydı yapılır.
Henüz diyalize girmeyen hastaların veya diyaliz tedavisi almakta olan hastaların kan grubu uyan ve tansiyon, şeker ve böbrek hastalığı olmayan yakınları belirlenir. Nefrolog hastayı ve muhtemel verici adaylarını organ nakli koordinatörüne yönlendirir.
Kan Grubu Uyumu:
Böbrek naklinde aşağıdaki gibi uyum olmalı ancak Rh uyumu aranmaz.
Alıcı Kan Grubu
Merkezde ilk olarak kan grubu ve LCM testleri çalışıldıktan sonra hasta ve yakınından organ nakline uygunluk açısından psikiyatri konsültasyonu istenir. Bu testlerinde sorun olmayan hastalar ve vericiler nefroloji ve cerrahi ekiplerince muayene edilir. Günümüzde sahip olduğumuz deneyim ve ilaçlar ile doku uyumu olmaksızın da başarılı böbrek nakli mümkündür. Kan grubu uyumu öncelikli aranan şarttır. Bağışıklık testlerinde (LCM) böbrek verecek kişinin doku gruplarına karşı böbrek alacak kişide reaksiyon olup olmadığı araştırılır. Bu testler organ naklinin provasıdır. Böbrek vericisinden alınacak böbreğin alıcıya takıldığında reddedilip reddedilmeyeceği ön görülür.
Merkezimizde canlıdan organ naklinde doku uyumu olmazsa olmaz bir şart olarak göz önüne alınmamaktadır. Yapılan tetkik ve muayeneler organ nakli konseyinde değerlendirilir ve tıbbi olarak son karar konseyde verilir.
Kan grubu ve cross uygunsuz durumlarda çiftler çapraz nakil için bilgilendirilir. Kabul eden çiftler uygun diğer bir çift ile eşleştirilerek kan grubu ve cross uygunluğuna bakılarak eşleştirilirler.
Son evre böbrek yetmezliğinin en uygun tedavi şekli böbrek naklidir ve nakil için iki organ kaynağı vardır.
Canlı Verici:
Merkezimizde canlı vericilerden böbrek alma ameliyatı full laparoskopik (kapalı) yöntemle yapılmakta olup, böbreğin çıkarıldığı kesi kasıkta (iç çamaşırı içinde kalacak şekilde) yer almaktadır.
- Birinci derece akrabaları: Annesi-babası-çocuğu - İkinci derece akrabaları: Kardeşi-dedesi-ninesi-torunu - Üçüncü derece akrabaları: Amcası-halası-dayısı-teyzesi-yeğeni (kardeş çocuğu) - Dördüncü derece akrabaları: Üçüncü derecedekilerin çocuklarıdır. - Kayın hısımlığında ise kişinin eş tarafından akrabaları aynı şekilde derecelendirilir.